The Story: Part II

Samen creëren we een, en verhalende onze thema’s zoals aanvallen en verdedigen kunnen worden beschreven als herleid tot bepaalde specifieke doelen, en voor bepaalde specifieke thema’s, in eigen arcana van algebraïsche notatie. 

De climax van het verhaal van een game is misschien ‘Brute tegenaanval!’, Maar de plaat weerspiegelt slechts de logische kracht van een korte reeks zetten, bijvoorbeeld: ‘… 34. Bf3 Nh3 + 35.Kh1 Qg4 !! Treedt af. ’
De krachten op het bord zijn altijd verwikkeld, maar concentratie is vooral belangrijk wanneer de stukken elkaar niet meer vanaf een strategische afstand aankijken en in direct tactisch contact komen. 

Op die momenten kan het vinden van een verborgen detail de overwinning terwijl het missen ervan kan leiden tot een onverbiddelijke nederlaag. Gevonden details waren meestal een paar stappen verwijderd van een bepaalde positie voor mij, dus ik zou ze moeten opzoeken; Hoewel veel van het schaakdenken een verhalende kwaliteit heeft, vroeg dit zoeken om de genadeloze logica van de berekening. Het gaat erom de balans van materiële krachten bij te houden terwijl ze elkaar uit te schakelen in een strijd om de macht. Het proces is vermoeiend, zelfs pijnlijk, maar het leren waarderen van de schoonheid van het blootleggen van de waarheid was van cruciaal belang bij het opklimmen in de rangorde van de grootmeesters.

Een van de hoogtepunten van mijn schaakcarrière was het verslaan van de in Rusland geboren grootmeester Alex Yermolinsky op de World Open in Philadelphia in 2002, omdat het een smaakbare ervaring was van zelfoverwinnend. ‘Yermo’ is tweevoudig kampioen van de VS. Op papier was hij de favoriet, maar ik had onlangs getraind door schaakoefeningen op te lossen, snelle doorgelichte posities in te stellen en te beslissen wat ik zou spelen, en mijn gedachten vervolgens te vergelijken met het boek antwoord. Yermolinsky bood een pion als aas aan, en ik nam het bijna niet, omdat hij een reeks forcerende zetten kon spelen, waaronder een elegante tegenaanval die doorslag leek. 

Dieper kijkend, ontdekte ik een verrassend detail aan het einde van de linie, waarin mijn ridder zich terug kon trekken naar zijn oorspronkelijke vierkant, al mijn verdedigingsproblemen oploste en me een beslissend voordeel achterliet. 

Ik heb de variatie slechts één keer gecontroleerd – de wijze kant van neurotisch! – en we speelden stevig recht langs de lijn. De klok klikt zachtjes bij elke beweging. Yermo speelde de indrukwekkend ogende tactiek die we allebei hadden verwacht, alsof die doorslaggevend was. Toen voerde ik het aanvullende detail uit dat alleen ik had gezien, en hij gaf  onmiddellijk op. 

Ik voel me IJzersterk.
Concentratie is niet altijd zo lonend. Het komt en gaat, vormt en stort in, bouwt op en brokkelt dan af, omdat er een bovengrens is aan wat spelers op elk moment in hun hoofd kunnen houden. Ik merk dat ik naar mijn bovengrens ga en er herhaaldelijk van af. Als ik in de ontvouwende positie kijk, is het als ik min of meer automatisch rijd, totdat nieuwe mogelijkheden voor mij opduiken als fietsen die uit zijstraten komen, en me terugbrengen naar de uitdaging om het bewustzijn te sturen. Op zulke momenten zal het gedachtegoed dat ik heb gebouwd waarschijnlijk instorten. Als ik niet oppas, kan ik veel te veel tijd  doorbrengen in deze staat van gewone besluiteloosheid, zoekend maar niet vinden een antwoord op wat er gebeurt, omdat er gewoon te veel betekenis in de positie zit die mijn geest kan verwerken. 

Deze uitdaging om te leren omgaan met complexiteit en toch goede beslissingen te nemen, is niet alleen relevant voor schaken, maar ook voor het leven in het algemeen.
Als schaakgrootmeester vind ik het bekende gebod ‘Concentreren!’ Een beetje naïef. 

Concentratie is niet als een lamp die we aan en uit kunnen zetten met een schakelaar, want we zijn niet alleen de lamp; we zijn ook de switcher en de switch. Mensen zijn meer als thermostaten die ontvangen en uitzenden, op zoek naar de optimale ‘mentale temperatuur’ naarmate de omgevingscondities rondom en in ons veranderen, en we worden vaak abrupt aangepast tegen onze wil. We slagen erin om ons te concentreren als we erin slagen de disposities samen te brengen die er toe doen voor een taak – bijvoorbeeld ons bewustzijn, aandacht, onderscheidingsvermogen en wilskracht – en dat is alleen mogelijk als de juiste emoties naast elkaar opkomen en meegaan voor de rit.
Concentratie kan daarom het beste worden genoemd als een soort coalescentie. Het doel is misschien een puntige aandacht, maar het proces van concentratie is meer een methode om onze psyche samen te brengen en te coördineren.