Macron
Amsterdam, 21 Juni 2022– President Emmanuel Macron heeft de algemene parlementaire meerderheid verloren bij de verkiezingen van afgelopen zondag en Frankrijk gaat een periode van uitzonderlijke politieke instabiliteit tegemoet, met de reële dreiging van verlamming van de wetgeving.
Het was een verbijsterende tegenslag voor een president die slechts twee maanden geleden werd herkozen. Macrons ensemble! alliantie won slechts 245 van de 577 zetels in de Nationale Assemblee, 30 procent minder dan in het vorige parlement.
De president moet nu kampen met het kleinste aandeel zetels voor een winnende alliantie sinds 1958. Het is pas de tweede keer sinds die tijd dat Frankrijk een minderheidsregering heeft.
De socialisten kwamen in 1988 net te kort, maar bestuurden het land de komende vijf jaar met behulp van artikel 49.3 van de grondwet 50 keer. Dat stelt een regering in staat om binnen 24 uur een maatregel aan te nemen, tenzij de oppositie een motie van wantrouwen kan winnen, wat in 64 jaar nog nooit is gebeurd. Een grondwetswijziging in 2008 zorgde echter voor een drastische beperking van het gebruik van zo’n brede uitvoerende macht.
Om zijn hervormingsagenda, waaronder een impopulaire maar noodzakelijke verhoging van de pensioenleeftijd naar 65 jaar, voort te zetten, heeft de president de steun van zijn tegenstanders nodig. Een parlement zonder algemene meerderheid brengt het land misschien dichter bij de Europese mainstream van coalitiepolitiek, maar Frankrijk mist de coalitietraditie.
De nieuwe vergadering zal vol zitten met onverzoenlijke critici die vastbesloten zijn om Macron bij elke beurt te dwarsbomen. De centrumrechtse Republikeinen, met 61 zetels, zijn de meest waarschijnlijke steunpilaar, maar zijn diep verdeeld over de verdiensten van de samenwerking met zijn regering. Na ingehaald te zijn door Marine Le Pens extreemrechtse Rassemblement National, die 89 zetels won, zullen ze nog minder geneigd zijn om als de kruk van de president op te treden. Macron’s beste hoop zal zijn om ondersteuning per probleem te verzamelen.
Links zou bijvoorbeeld maatregelen kunnen steunen om de Franse transitie naar schone energie te bespoedigen; centrumrechts zou de pensioenhervorming kunnen steunen. Maar selectieve samenwerking zou een constructieve houding vereisen die helaas vreemd lijkt aan de Franse parlementaire politiek – vooral nu extremisten de oppositie domineren. Le Pen en Jean-Luc Mélenchon, een demagoog die nu onbetwistbaar de leiding heeft over de linkse partijen, zijn meer thuis in scheldwoorden dan in het onderzoeken van wetgeving.
Ook Macron zou moeten veranderen.
De verkiezingsuitslag is een verwerping van zijn top-down manier van regeren in wat al een sterk gecentraliseerde staat is. Nederigheid en partnerschap kwamen niet voor in zijn eerste termijn; ze zullen onmisbaar zijn in zijn tweede. De uitgebreide bevoegdheden van de president op het gebied van buitenlands beleid en defensie zouden de pro-westerse en pro-EU-oriëntatie van Frankrijk moeten garanderen.
Maar de traditionele oplossing om overheidsuitgaven te gebruiken om politieke problemen op te lossen, zal de fiscale discipline en, mogelijkerwijs, het vertrouwen van investeerders en het geduld van de Franse partners in de eurozone op de proef stellen. Parijs kan meer naar binnen gekeerd worden en zelfs meer dan normaal geneigd zijn om te strijden voor zijn enge nationale belangen binnen de EU.
De president kan in de verleiding komen om te wachten tot de patstelling in het parlement vat krijgt en deze vervolgens te ontbinden in de hoop dat de Franse kiezers de onverzettelijkheid van zijn tegenstanders zouden straffen. Dit zou een vergissing zijn, in ieder geval voor de komende twee jaar.
De Fransen vertellen dat ze met het verkeerde resultaat zijn gekomen en opnieuw moeten stemmen, riskeert alleen maar de democratische malaise van het land te verergeren. De boodschap van Macron aan de kiezers was dat de keuze tussen hem of de uitersten was. Het werkte bij de presidentsverkiezingen, maar mislukte slecht bij de parlementsverkiezingen. Frankrijk heeft een nieuwe stijl van politiek nodig en Macron moet zijn rol spelen.