Jessye Norman zingt de Vier laatste liederen van Strauss

Strauss’ Vier laatste liederen. Voor de diepgang die niet door complexiteit maar door helderheid en eenvoud wordt bereikt. Voor de zuiverheid van het sentiment over dood, afscheid en verlies. Voor de lange melodische lijn die uitwaaiert en de vrouwenstem die zweeft en zweeft. Voor de rust en kalmte en sierlijkheid en de intense schoonheid van het zweven. Voor de manier waarop je wordt meegetrokken in de enorme boog van liefdesverdriet. De componist laat alle maskers vallen en staat, op tweeëntachtigjarige leeftijd[4], onthuld voor je. En u lost op.

Richard Strauss Four Last Songs

1. Frühling 0:00
2. September 3:51
3. Beim Schlafengehen 9:16
4. Im Abendrot 15:30

Richard Strauss

Strauss was het gedicht Im Abendrot van Joseph von Eichendorff tegengekomen, waarvan hij vond dat het een speciale betekenis voor hem had. Hij zette de tekst op muziek in mei 1948. Strauss had onlangs ook een exemplaar van de complete gedichten van Hermann Hesse gekregen en was er sterk door geïnspireerd. Hij componeerde er drie – Frühling, September, en Beim Schlafengehen – voor sopraan en orkest, en overwoog er nog twee, Nacht en Höhe des Sommers, op dezelfde manier te componeren. Hij begon ook aan een koorzetting van Hesse’s Besinnung, maar legde het terzijde nadat de geplande fuga “te ingewikkeld” werd. (Wikipedia)

Jessye Norman

Jessye Norman werd in 1945 in Georgia geboren als dochter van een onderwijzeres en een verzekeringsagent. Haar ouders waren actief in de Amerikaanse burgerrechtenbeweging en amateurmusici, haar moeder pianiste, haar vader zangeres in een kerkkoor. Al in haar kindertijd hield Norman van zingen en zong zij vaak. Een vormende ervaring was volgens haar een radiofilm met Marian Anderson en Rosa Ponselle, die een diepe indruk op haar maakte.

Ze kreeg een beurs voor Howard University, waar ze muziek studeerde en in 1967 afstudeerde met een bachelor’s degree. Zij volgde ook stemlessen bij Alice Duschak in Baltimore en Pierre Bernac in Michigan. In 1968 won zij de eerste prijs bij het Internationale Muziekconcours van de ARD in München. Vervolgens maakte zij in 1969 haar debuut in de rol van Elisabeth in Tannhäuser van Richard Wagner aan de Deutsche Oper Berlin. Tijdens de tweede pauze van Tannhäuser werd haar een vierjarig engagement aangeboden, dat zij aanvaardde. Daar zong zij onder meer ook de rol van gravin Almaviva in Mozarts Le nozze di Figaro, en in januari 1972 de titelrol in Verdi’s Aida in een nieuwe productie onder leiding van Claudio Abbado.

In de daaropvolgende jaren trad zij op met verschillende Duitse en Italiaanse operagezelschappen, en in 1972 maakte zij haar eerste gastoptreden in La Scala in Milaan onder leiding van Claudio Abbado in de rol van Aida in Verdi’s gelijknamige opera. In datzelfde jaar zong zij voor het eerst Cassandra in Les Troyens van Hector Berlioz in de Royal Opera House Covent Garden in Londen. Haar eerste optredens in de VS deed zij in Los Angeles vanaf 1972 en in Lincoln Center in 1973. In de drie jaar die volgden, ontwikkelde ze een gevarieerde concert- en operacarrière die haar onder meer naar het Maggio Musicale Fiorentino bracht, waar ze meewerkte aan uitvoeringen van De Afrikaan van Giacomo Meyerbeer en Deborah van George Frideric Händel.

Rond deze tijd begon Norman meer tijd te besteden aan het liedrepertoire, dat bijzonder geschikt bleek voor haar stem. Tot 1980 zong zij geen opera’s meer en concentreerde zij zich uitsluitend op de wereld van het lied, waarin zij een opmerkelijk repertoire ontwikkelde. Tot haar specialiteiten behoorden Wagner’s Wesendonck Lieder, Arnold Schönberg’s Gurre Lieder en Alban Berg’s Altenberlieder. Zij werkte ook veel met Franse componisten als Henri Duparc, Francis Poulenc, Gabriel Fauré en de liederen van de Rus Modest Petrovitsj Moesorgski.

Vanaf 1981 gaf zij herhaaldelijk recitals op de Salzburger Festspiele, waar zij in 1987 ook te horen was onder Herbert von Karajan met Isolde’s Liebestod. In 1982 keerde zij ook terug naar de operapodia met de rol van Dido in Henry Purcells opera Dido and Aeneas (Philadelphia). In 1983 maakte zij haar eerste optreden in de Metropolitan Opera, waar zij opnieuw Cassandra zong in Les Troyens in de jubileumproductie van het 100ste seizoen van het huis. In 1985 zong zij de titelrol in Ariadne auf Naxos bij de Weense Staatsopera.

In de jaren ’80 en ’90 trad zij op in vele grote concertzalen, waaronder de Lyric Opera in Chicago (met haar debuut in 1990 met Christoph Willibald Glucks Alceste), La Scala, de Philharmonie Berlin en het Royal Opera House in Londen. Norman heeft opgetreden op het Verbier Festival, Saito Kinen, het Festival d’Aix-en-Provence en het Salzburg Festival, en zong de Marseillaise ter gelegenheid van de 200e verjaardag van de Franse Revolutie. In 1988 zong zij Amazing Grace als finale van het Solidariteitsconcert voor Nelson Mandela. In 1996 opende zij de Olympische Zomerspelen in Atlanta. In de jaren ’90 begon zij zich ook met jazz bezig te houden en maakte zij programma’s met muziek van Michel Legrand of Duke Ellington.

In 2015 liep Norman een dwarslaesie op, als gevolg waarvan zij op 30 september 2019 overleed in een ziekenhuis in Manhattan. (Wikipedia)