Het verhaal van goede bedoelingen

Eind Goed Al Goed.

Betty Bigombe had al dertien kilometer door de jungle gelopen, en er was nog steeds geen teken van leven. 

Ze had al veel vaker lange tochten door de jungle gemaakt. Toen ze bijvoorbeeld opgroeide in het noorden van Oeganda, liep ze zes kilometer heen en terug naar school. 

Ze leefde van één maaltijd per dag in een gemeenschappelijke woning met acht vrouwen van haar oom.

Nu had ze het helemaal naar het Oegandese parlement gemaakt en ging ze een uitdaging aan die geen van haar collega’s zou trotseren: proberen vrede te sluiten met een krijgsheer. 

Joseph Kony was de leider van het Verzetsleger van de Heer. 

Hij en zijn rebellengroep zouden uiteindelijk verantwoordelijk worden gehouden voor het vermoorden van meer dan 100.000 mensen, het ontvoeren van meer dan 30.000 kinderen en het verdrijven van meer dan twee miljoen Oegandezen. Begin jaren negentig overtuigde Betty de Oegandese president om haar Kony te sturen om te zien of ze iets voor de vrede in haar land zou kunnen doen. 

Toen Betty na maanden van inspanning eindelijk contact opnam met de rebellen, voelden ze beledigd bij het vooruitzicht met een vrouw te onderhandelen. Toch onderhandelde Betty op haar manier om toestemming te krijgen om Kony zelf te ontmoeten. 

Al snel sprak hij naar haar als ‘mama’, en hij stemde er zelfs mee in om de jungle te verlaten om vredesbesprekingen te beginnen. 

Hoewel zij haar doelstelling niet haalde, was het een opmerkelijke prestatie om Kony’s geest voor een gesprek te openen. Vanwege haar inspanningen om het geweld te beëindigen, werd Betty uitgeroepen tot Oeganda’s Vrouw van het Jaar. 

Toen ik met haar sprak, vroeg ik hoe het haar was gelukt om bij Kony en zijn mensen door te dringen. De sleutel, legde ze uit, was luisteren en aanhoren. 

Bedenk eens hoe zeldzaam goed luisteren is. Het is gebruikelijk dat artsen hun patiënten binnen 11 seconden onderbreken, ook al hebben patiënten misschien 29 seconden nodig om hun symptomen te beschrijven. 

En van de managers die door hun werknemers als de slechtste luisteraars werden beoordeeld, beoordeelde 94 procent van hen zichzelf als goede of zeer goede luisteraars. In één peiling zei een derde van de vrouwen dat hun huisdieren betere luisteraars waren dan hun partners. 

Goed luisteren is meer dan een kwestie van minder praten. 

Het is een reeks vaardigheden om te vragen en te reageren. Het begint met meer interesse tonen in de belangen van andere mensen, in plaats van te proberen hun status te beoordelen of de onze te bewijzen. Als we proberen mensen te laten veranderen, kan dat een moeilijke taak zijn. 

Zelfs als we de beste bedoelingen hebben, kunnen we gemakkelijk overgaan in de vorm van een predikant die op een preekstoel zit, een officier van justitie die een slotargument houdt of een politicus die een stompzinnige toespraak houdt. 

We zijn allemaal kwetsbaar voor de ‘oprichtreflex’, zoals psychologen William Miller en Stephen Rollnick het omschrijven – de wens om problemen op te lossen en antwoorden te bieden, maar iemand die bedreven is in motiverende interviews, weerstaat de oprichtingsreflex. 

Hoewel mensen willen dat een dokter hun gebroken botten repareert, willen ze vaak eerder sympathie dan oplossingen als het gaat om de problemen in hun hoofd. In een reeks experimenten zorgde de interactie met een empathische, niet-oordelende, oplettende luisteraar ervoor dat mensen minder angstig en defensief werden. Ze voelden minder druk om tegenstrijdigheden in hun denken te vermijden, wat hen aanmoedigde om hun mening dieper te onderzoeken, meer nuances in hen te herkennen en ze opener te delen. 

Psychologen raden aan om deze vaardigheid te oefenen door te gaan zitten met mensen die we soms moeilijk hebben begrip. Het idee is om ze te vertellen dat we eraan werken om betere luisteraars te worden, we willen graag hun mening horen en we luisteren een paar minuten voordat we reageren. Veel commentatoren proberen zichzelf er slim uit te laten zien. 

Goede luisteraars zijn meer geïnteresseerd om hun publiek een slim gevoel te geven, dat is wat Betty Bigombe in Oeganda wilde doen. Ze begon door landelijke gebieden te reizen om kampen voor intern ontheemden te bezoeken. 

Ze dacht dat sommigen familieleden in het leger van Joseph Kony zouden hebben en misschien iets zouden weten over zijn verblijfplaats. Hoewel ze niet was opgeleid in motiverende interviews, begreep ze intuïtief de filosofie. 

Bij elk kamp kondigde ze de mensen aan dat ze er niet was om ze de les te lezen, maar om naar ze te luisteren. Haar nieuwsgierigheid en zelfverzekerde nederigheid verrasten de Oegandezen. Andere vredestichters waren gekomen om hen te bevelen te stoppen met vechten. Ze hadden gepredikt over hun eigen plannen voor het oplossen van conflicten en vervolgden de mislukte pogingen in het verleden, maar Betty vertelde hen niet wat ze moesten doen. Ze wachtte geduldig, zittend voor een vreugdevuur. Nadat ze vaak werd beledigd, antwoordde ze stilletjes: “Als je me wilt uitschelden, voel je dan vrij om dat te doen. Als je wilt dat ik wegga, ga ik.” 

Ze toonde haar vreedzame bedoelingen en toewijding aan vrede. Ze bleef, zelfs zonder fatsoenlijk voedsel en sanitaire voorzieningen. Mensen werden uitgenodigd om hun grieven te uiten en ze vertelden haar dat het verfrissend was voor een buitenstaander om hen de ruimte te geven hun mening te delen. Uiteindelijk heroverwogen ze hun verzet tegen haar. Mensen in de kampen noemden Betty uiteindelijk ‘megu’, wat zich letterlijk vertaalt naar ‘moeder’. Het is ook een uiting van genegenheid voor ouderen. Gezien het feit dat Betty uit naam van de overheid sprak werd ze vooral als een van de onderdrukkers beschouwd. Toch duurde het niet echt lang of de mensen vertrouwden haar en brachten haar naar het geheime kamp van Joseph Kony.

Daar zegt nu over dat ” zelfs de duivel het apprecieert naar geluisterd te worden “.

 © 2021 by Adam Grant.