De Kracht van de Fotografie

Braziliaans Fotograaf helpt de wereld

DW

Amsterdam, 16 augustus 2021– Fotograaf Sebastião Salgado is geëerd voor zijn werk aan het milieu in Brazilië, waar hij de verloren bossen uit zijn jeugd nieuw leven inblies. De Duitse Vereniging van uitgevers en boekverkopers zei dat zijn werk de biodiversiteit wereldwijd bevordert en de kijkers bewuster maakt van de mondiale klimaatprobleem.

Eindeloze rijen jonge boompjes strekken zich vredig uit naar de blauwe lucht boven het dorp Aimores, in de zuidoostelijke staat Minas Gerais in Brazilië, waar Salgado werd geboren. Hier op de kwekerij van Instituto Terra worden elk jaar maar liefst 1,2 miljoen zaailingen van zo’n 100 verschillende soorten lokale bomen geplant.

De bossen op de hellingen rond de oude veeboerderij zijn op dit moment grijs en kaal door de maandenlange droogte, maar als het regenseizoen in november begint zal het gebied veranderen in een zeegroen.

Satellietfoto’s op een poster aan de muur van een boerderij illustreren duidelijk de veranderingen die hebben plaatsgevonden in het 700 hectare grote natuurgebied in de loop der jaren, sinds de oprichting in 1999 door fotograaf Sebastiao Salgado en zijn vrouw, Lelia Wanick Salgado.

In 2000 was het niets anders dan een stukje bruin vuil. Zes jaar later waren de heuvels overwegend groen en in 2012 was er al een weelderige deken van Atlantisch regenwoud.

“We meten succes af aan het feit dat het bos terug is, dat zodra droge bronnen weer borrelen en dat de dieren zijn teruggekeerd”, zegt Isabella Salton, uitvoerend directeur van Instituto Terra.

Hoe beter de situatie werd, hoe geschikter het werd voor dieren in het wild, hoe meer de dieren begonnen te verschijnen. Je vindt hier vogels, zoogdieren, reptielen, amfibieën, alles. Op de boerderij vind je zelfs bedreigde diersoorten.”

Het grootste project van Salgado

Voor Salgado, 75, vertegenwoordigt de boerderij het grootste project van zijn lange en indrukwekkende carrière. Hij zegt dat zijn liefde voor de natuur voortkomt uit een traumatische ervaring die hij had na het voltooien van een lang en moeilijk fotoproject over migranten en vluchtelingen in 1999.

Ik was ziek. Ik was niet goed. Ik had het vertrouwen in onze soort verloren”, vertelde hij in 2015 aan de Canadese krant The Globe and Mail. “Het is erg moeilijk voor ons om als soort te overleven. We zijn te gewelddadig, te egoïstisch … wat ik zag deed me het vertrouwen verliezen.” Hij besloot een pauze te nemen van de fotografie.

Salgado en zijn vrouw – die in het buitenland woonden – erfden destijds de boerderij in Brazilië van zijn ouders. Hij schrok toen hij ontdekte dat er niets meer over was van de magische bossen waarin hij als kind had gespeeld, de plek waar hij voor het eerst het magische samenspel van licht en schaduw ontdekte. Intensieve veehouderij, ontbossing, droogte en erosie hadden het ouderlijk huis in een maanlandschap veranderd.

Toen we dit stuk land erfden, was het net zo gewond, net zo dood als ik’, zegt hij. “Het was ooit een ecologische oase. Toen ik een kind was, was de helft van de boerderij bos – ik groeide op in het paradijs. 

Maar toen we hier aankwamen was minder dan een half procent van het land bebost.”

‘Paradijs’ opnieuw opbouwen

Op een dag, zegt Salgado, stelde zijn vrouw voor dat ze ‘het paradijs zouden herbouwen’, net zoals het vroeger was. Met de hulp van rijke vrienden en sponsors begonnen de Salgados precies dat te doen.

Salton zegt dat de lokale bevolking destijds verbijsterd was, omdat het gebruikelijk was om bossen te kappen om ruimte te maken voor grazende dieren of gewassen.

Het druiste in tegen alles wat ze hadden geleerd te denken”, zegt Salton. “Tegenwoordig, met alle droogtes en klimaatverandering, lijden boeren, vooral door gebrek aan water. Nu beginnen ze het eindelijk te snappen.”

Instituto Terra levert nu de meeste van zijn jonge boompjes aan regionale boeren die bossen willen herplanten, deels om verloren waterbronnen te helpen herstellen. Het instituut leert jongeren ook over duurzame bosbouw, zodat ze kunnen helpen de beboste gebieden op hun eigen familieboerderijen aan te vullen.

Nieuwe hoop voor de mensheid

Salgado’s focus op de natuur heeft zijn hoop voor de wereld en voor de mensheid hernieuwd.

“Toen ik zag hoe sterk en elegant het leven begon terug te keren [naar de boerderij], begon ik te geloven dat er een weg vooruit zou kunnen zijn, dat er hoop zou kunnen zijn… voor onze planeet”, zegt hij.

Dat hernieuwde optimisme inspireerde hem tot het maken van een monumentale liefdesbrief aan de aarde, zijn fotoboek Genesis uit 2013, met zijn zwart-witfotografie van mensen die ontheemd zijn door oorlog of klimaatrampen.

De Duitse Vereniging van Uitgevers en Boekverkopers, die Salgado zondag de Vredesprijs 2019 uitreikte, heeft Salgado beschreven als een kunstenaar “die zich met zijn foto’s inzet voor sociale rechtvaardigheid en vrede en die urgentie verleent aan het wereldwijde debat over de natuur en de bescherming van het klimaat. ” De prijs, ter waarde van € 25.000 ($ 28.000), wordt toegekend voor bijdragen aan literatuur, wetenschap of kunst ter ondersteuning van de vrede.

“Door zijn suggestieve zwart-witfoto’s te beschrijven als een ‘hommage aan de grootsheid van de natuur’ en de verontreinigde aarde en haar fragiele schoonheid te laten zien, biedt Sebastiao Salgado ons de mogelijkheid om de aarde te begrijpen voor wat het is: een habitat die niet van ons alleen is, en die absoluut behouden moet blijven”, aldus de vereniging.

“In de komende 20 jaar, voordat ik sterf, wil ik deze vallei hersteld zien,” zei Salgado in 2016. “Om hem weer zo mooi te zien als aan het begin van de vorige eeuw.”

Bron: DW

Lees ooch Sugimoto en het tema tijd