Time After Time van Richard Dawkins (2)

Journalist

Time After Time van Richard Dawkins (2)

Richard Dawkins

Niet Miles Davis of Sinead O’Connor

Richard Dawkins

Amsterdam, 21 april 2021– De Palolo-wormen bereiken hun synchroniteit niet door gelijktijdig te reageren op een bepaald signaal uit de lucht of als de wekker afgaat. In plaats daarvan integreert elke worm onafhankelijk cycli die gedurende vele maancycli zijn geregistreerd. Ze doen allemaal dezelfde sommen op dezelfde gegevens, dus als goede wetenschappers komen ze allemaal tot dezelfde conclusie en breken ze tegelijkertijd hun achterste punten af.

Een soortgelijk verhaal zou kunnen worden verteld over planten die hun bloeiseizoenen synchroniseren door achtereenvolgens gemeten veranderingen in daglengte te integreren. Veel vogels bepalen hun broedseizoenen op dezelfde manier. Dit wordt gemakkelijk aangetoond door experimenten met kunstlicht dat door tijdschakelaars wordt in- en uitgeschakeld om kunstmatige daglengtes te simuleren die passen bij verschillende tijden van het jaar.

De meeste dieren en planten – waarschijnlijk allemaal levende cellen – hebben interne klokken die diep in hun biochemie zijn begraven. 

Deze biologische klokken manifesteren zich in allerlei fysiologische en gedrags ritmes. Ze zijn op tientallen verschillende manieren te meten. Ze zijn gekoppeld aan de externe astronomische klokken en worden normaal gesproken daarmee gesynchroniseerd. Maar het interessante is dat als de biologische klokken gescheiden zijn van de buitenwereld, ze toch doorgaan. Het zijn echt interne klokken. Jetlag is het ongemak dat we ervaren wanneer onze eigen interne klokken worden gereset door de externe Zeitgeber * na een grote lengte verschuiving of een reis door verschillende tijdzones. Van Amsterdam naar Rio de Janeiro bijvoorbeeld en dan door naar San Francisco en Jakarta.

* Het gebruik van het Duitse woord voor tijdgever of synchronisator in de wetenschappelijke literatuur weerspiegelt het feit dat veel van het klassieke werk op dit gebied in Duitsland werd gedaan.

Lengtegraad is natuurlijk nauw verbonden met de tijd. De winnende oplossing van John Harrison voor de grote lengtegraad competitie van de achttiende eeuw was niets meer dan een klok die nauwkeurig bleef, zelfs wanneer hij naar zee werd gebracht. Ook trekvogels maken voor soortgelijke navigatie doeleinden gebruik van hun eigen interne klokken.

Hier is een mooi voorbeeld van een interne klok. 

Je weet wel, werkbijen hebben een code waarmee ze andere leden van de bijenkorf vertellen waar ze voedsel hebben gevonden. De code is een dans in de vorm van een acht, die ze uitvoeren op de verticale kam in de korf. Er is een rechte baan in het midden van het cijfer acht, waarvan de richting de richting van het voedsel aangeeft. Omdat de dans wordt uitgevoerd op de verticale kam, terwijl de hoek van het voedsel horizontaal is, moet er een afspraak zijn. De afspraak is dat de opwaartse richting van de kam in het verticale vlak staat voor de richting van de zon in het horizontale vlak. Een dans met een rechte vlucht recht omhoog de kam vertelt de andere bijen om de korf te verlaten en dood naar de zon te vliegen. Een dans met de rechte baan 30 ° rechts van de verticaal op de kam vertelt de andere bijen: verlaat de korf en vlieg onder een hoek van 30 ° rechts van de zon.

Toen Karl von Frisch het voor het eerst ontdekte, vonden veel mensen het moeilijk te geloven. Maar het is waar. * En het wordt zelfs nog beter, en dit brengt ons terug bij het besef van tijd. Er is een probleem met het gebruik van de zon als referentiepunt. Het beweegt. Of liever gezegd, aangezien de aarde draait, lijkt de zon te bewegen (van links naar rechts op het noordelijk halfrond) naarmate de dag vordert. Hoe doen die bijen dat?

* Hoe het in de evolutie is ontstaan, is een fascinerende vraag. 

Von Frisch en zijn collega’s hebben de dans vergeleken met verschillende, meer primitieve equivalenten in andere bijensoorten. 

Sommige nestelen zich in de open lucht en geven de richting van het voedsel aan door een ‘start-run’ in het horizontale vlak te herhalen, rechtstreeks wijzend naar de voedselbron die ze hebben ontdekt. Zie het als een soort gebaar van ‘volg mij in deze richting’, dat verschillende keren wordt herhaald om meer volgers te werven. 

Maar hoe werd dit vertaald in de code die wordt gebruikt op de verticale kam, waarbij ‘omhoog’ (tegen de zwaartekracht in in het verticale vlak) staat voor ‘richting van de zon’ in het horizontale vlak? Er zit een aanwijzing in een vreemde gril van het zenuwstelsel van insecten, aangetoond bij insecten die zo ver aan elkaar verwant zijn als kevers en mieren. 

Allereerst een stukje achtergrondinformatie (niet de gril): zo gebruiken veel insecten de zon als kompas en vliegen ze in een rechte lijn door de zon in een vaste hoek te houden. Dit kan eenvoudig worden aangetoond met behulp van een elektrisch licht om de zon te simuleren. 

Nu voor de gril. 

Bij experimenten werd naar kevers, of mieren gekeken, terwijl deze over een horizontaal oppervlak liep, onder een vaste hoek ten opzichte van een kunstmatige lichtbron. 

Vervolgens schakelden ze het licht uit en kantelden ze tegelijkertijd het horizontale oppervlak in de verticale richting. Het insect bleef lopen, maar veranderde van richting zodat de hoek met de verticaal dezelfde was als de vorige hoek met het licht. Ik noem het een gril omdat het onwaarschijnlijk is dat de omstandigheid zich in de natuur zal voordoen. Het is alsof er een soort draad kruising is in het zenuwstelsel van insecten, wat handig was voor uitbuiting in de evolutie van de bijendans.

LET’S KEEP IN TOUCH!

The stories on antonfoek seem to delight the producers, readers and writers alike.
Presumably appealing to their diverse interests as a reflection of life itself.
I have had the privilege of looking after and reading several issues times and times over again. And on each occasion I have been struck by the breadth and unexpectedness of the topics that get pitched.
Somehow, they all fall in together to make a satisfying whole, leaving us readers behind with a hunger for more.

We don’t spam! Read our privacy policy for more info.

 

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *