De Laatste Belediging
Tegen welke Prijs
Deel II
door: Yanis Varoufakis
bewerking: Anton Foek
Amsterdam, 26 september 2021– Denk aan de ambitie om een door de euro gedomineerd betalingssysteem te creëren waarmee bedrijven en staten onafhankelijk van het door de VS gedomineerde financiële systeem kunnen handelen. Om zo’n systeem te laten werken, moet het liquide zijn, wat betekent dat het in staat moet zijn om andermans geld aan te trekken – Japans, Chinees, Indiaas en zeker Amerikaans geld.
Dit vereist op zijn beurt dat niet-Europeanen die heel veel euro’s hebben, een door de euro gedomineerde veilige activa hebben om hun voorraad voor een dag of een decennium in te beleggen. In de in dollars luidende, door de VS gedomineerde financiële wereld bestaat zo’n actief niet alleen, maar neemt het dagelijks toe in verhouding tot de gigantische leningen van de Amerikaanse overheid.
Maar in de EU is er geen equivalent voor Amerikaanse Treasuries. Duitse bunds zijn misschien net zo veilig als huizen, maar er zijn er niet genoeg om een in euro luidende concurrent van het door dollars gedomineerde internationale betalingssysteem te ondersteunen.
Europese functionarissen weten dat het creëren van een Europees equivalent van Amerikaanse staatsobligaties, de veelbesproken maar nooit gerealiseerde euro-obligatie, een brug te ver is. Het creëren van het benodigde volume aan euro-obligaties zou immers een grote pan-Europese schuld impliceren.
(Lees ook over de nieuwe samenwerking tussen Suriname en Nederland)
Gerelateerde berichten:
Dat vereist op zijn beurt een gemeenschappelijke schatkist, die alleen kan worden gelegitimeerd door de intergouvernementele architectuur van de EU te dumpen ten gunste van de grootste nachtmerrie van de Europese elites: een democratische federatie.
Tijdens haar 16 jaar aan de macht heeft de vertrekkende Duitse bondskanselier inderdaad de creatie van euro-obligaties niet geblokkeerd uit ergernis of antipathie tegen een Europese veilige activa. Ze deed dit omdat ze er geen belang bij had om in botsing te komen met de vastberadenheid van de Europese elites om het EU-integratieproces te stoppen ruim voordat iets dat lijkt op een democratische federatie vorm krijgt.
Hetzelfde geldt voor militaire integratie. Zelfs het bescheiden project om een vijfduizend man sterke Europese snelle inzetmacht samen te stellen, kan nooit meer zijn dan symboliek.
Wie zal deze mannen en vrouwen sturen om hun bloed te vergieten in een verre oorlog? De Franse president? De Duitse kanselier? De voorzitter van de Europese Commissie?
En wie heeft het recht om ze in een oogwenk terug te roepen als dat nodig is? Zonder een soeverein parlement dat een federale regering steunt die deze beslissingen neemt, kan er nooit een Europees leger ontstaan dat deze naam waardig is.
Europese leiders krijgen wat ze verdienen. Wanneer een Amerikaanse president hen in het gezicht slaat om hen eraan te herinneren wie de baas is, hebben ze geen andere keuze dan de andere wang toe te keren, want zij hebben besloten hun huidige privileges te kiezen ten koste van de Europese onafhankelijkheid. Elke klap maakt ze boos genoeg om bedreigingen te uiten en ambassadeurs terug te roepen. Maar dan stuiten ze op hun eigen vijandigheid tegen wat nodig is om Europa te bevrijden van de Amerikaanse hegemonie.
Om het soort vernedering te voorkomen waaraan Trump Merkel heeft onderworpen, heeft Europa een euro-obligatie nodig. Om vernederingen zoals die van Biden Macron te voorkomen, heeft het een gemeenschappelijk leger nodig. Maar euro-obligaties en een gemeenschappelijk leger vereisen de nationale heersende klassen van Europa.
vooral die in crediteurlanden) om hun eigen exorbitante macht op te geven; en in plaats daarvan het radicale idee van transnationaal stemmen voor een transnationale federale regering te omarmen.
Hun dilemma is duidelijk: maak van de EU een democratische federatie en verlies zo de exorbitante macht over de Europese burgers die ze genieten in de huidige niet-democratische EU, of onderwerp je aan rituele geseling door iedereen die in het Witte Huis woont. Achter het geluid en de woede van hun periodieke protesten lijken de Europese leiders hun keuze te hebben gemaakt.
Yanis Varoufakis, voormalig minister van Financiën van Griekenland en hoogleraar economie aan de Universiteit van Athene.
