Waarom Pasen? Compilatie Mattheus Passion

De Matthäus Passion van Johann Sebastian Bach wordt beschouwd als een van de belangrijkste en meest diepgaande stukken uit de westerse klassieke muziek. Het stuk, gecomponeerd in 1727, vertelt het verhaal van de kruisiging van Jezus Christus, zoals beschreven in het Evangelie van Matteüs. Met zijn uitgebreide koor- en instrumentale bewegingen blijft de Matthäus Passion een bewijs van Bachs ongeëvenaarde muzikale genie en een ontroerende uitdrukking van het christelijk geloof.

Samenstelling en structuur

Bach componeerde de Matthäus Passion tijdens zijn ambtstermijn als muziekdirecteur van de Thomaskerk in Leipzig, Duitsland. Het stuk werd voor het eerst uitgevoerd op Goede Vrijdag in 1727, en is sindsdien een hoeksteen geworden van de canon van de westerse klassieke muziek. De Matthäus Passion bestaat uit twee delen, die elk weer zijn onderverdeeld in verschillende muzikale delen.

Het eerste deel van de Matthäus Passion begint met een openingskoor, waarin het koor de toon zet voor het hele stuk. Daarna volgt een reeks recitatieven en aria’s, gezongen door verschillende solisten, die het verhaal vertellen van Jezus’ verraad, proces en kruisiging. In dit deel maakt Bach gebruik van een reeks muzikale technieken om de intense emoties van het verhaal over te brengen, van treurig en elegisch tot boos en beschuldigend.

Het tweede deel van de Matthäus Passion gaat verder waar het eerste deel ophield, met een treurig koor. Daarna volgt een reeks recitatieven en aria’s, die het verhaal van Jezus’ kruisiging en begrafenis voortzetten. Het tweede deel bevat ook enkele koralen, of hymnen, die door het verhaal heen worden gezongen. Deze koralen bieden momenten van bezinning en contemplatie, en behoren vaak tot de meest ontroerende en gedenkwaardige delen van het stuk.

Het laatste deel van de Matthäus Passion is een koorfuga, waarin het koor de woorden “Wir setzen uns mit Tränen nieder” herhaalt. Dit deel, dat wordt beschouwd als een van de krachtigste en meest emotionele momenten in de klassieke muziek, sluit het stuk af met een gevoel van diepe droefheid en verdriet.

Muzikale technieken

Een van de kenmerken van Bachs compositiestijl is zijn gebruik van complex contrapunt, of de gelijktijdige gelaagdheid van meerdere muzikale lijnen. Deze techniek is goed te horen in de Matthäus Passion, waar Bach een rijk tapijt van stemmen en instrumenten samenweeft tot een geluid dat zowel ingewikkeld als diep ontroerend is.

Een ander belangrijk element van Bachs muzikale taal is zijn gebruik van harmonie en tonaliteit. In de Matthäus Passion maakt Bach gebruik van een reeks harmonische middelen, waaronder chromatiek, modulaties en opschortingen, om een gevoel van spanning en ontlading te creëren. Deze technieken dragen niet alleen bij aan de emotionele impact van het stuk, maar weerspiegelen ook Bachs diepgaande kennis van de muzikale taal van zijn tijd.

Naast zijn gebruik van contrapunt en harmonie maakt Bach ook gebruik van een reeks andere muzikale technieken om de expressieve kracht van de Matthäus Passion te versterken. Zo maakt hij vaak gebruik van woordschildering, of de muzikale weergave van de betekenis van een bepaald woord of een bepaalde zin. In de aria “Erbarme dich, mein Gott” (“Heb medelijden, mijn God”), bijvoorbeeld, imiteert de soloviolijn het huilen van de zanger, wat bijdraagt aan het algemene gevoel van verdriet en droefheid.

Religieuze betekenis

Als vrome Lutheraan werd Bachs muziek sterk beïnvloed door zijn geloof. Met name de Matthäus Passion is een weerspiegeling van zijn diepe religieuze overtuigingen en vormt een getuigenis van de centrale grondbeginselen van het christelijk geloof.

Doorheen het stuk benadrukt Bach de thema’s van verlossing, opoffering en vergeving, die allemaal centraal staan in het christelijk geloof.