Het Geweten

Voor hen die willen weten

antonfoek.com

Amsterdam, 14 februari 2022– Om goed te kunnen functioneren hebben mensen een geweten nodig. Hersenonderzoekers ontdekken steeds meer over het wezenlijke verschil daarbij tussen weten dat iets fout en is voelen dat iets fout is. En is er hoop voor mensen die geen geweten hebben ontwikkeld?

Geweten betekent eigenlijk samen weten wat wil zeggen dat we samen weten wat goed en slecht is (de moraal). Dat slaan we op in ons geheugen en dat geeft houvast. Hoe we goed of slecht invullen hangt af van de cultuur waarin we opgroeien. Cultuur wordt gemaakt door mensen die nauw met elkaar in verband staan.

In de opvoeding wordt het geweten ontwikkeld omdat de ervaring leert dat menselijke neigingen erdoor in toom gehouden kunnen worden. Het geweten wordt metaforisch beschreven als de stem van het goede in de menselijke geest.

Geweten betekent eigenlijk samen weten wat wil zeggen dat we samen weten wat goed en slecht is (de moraal). Dat slaan we op in ons geheugen en dat geeft houvast. Hoe we goed of slecht invullen hangt af van de cultuur waarin we opgroeien. Cultuur wordt gemaakt door mensen die nauw met elkaar in verband staan.

In de opvoeding wordt het geweten ontwikkeld omdat de ervaring leert dat menselijke neigingen erdoor in toom gehouden kunnen worden. Het geweten wordt metaforisch beschreven als de stem van het goede in de menselijke geest.

Het geweten van de mens wordt wel aangeduid als het innerlijk besef van goed en kwaad, het morele vermogen (de ‘innerlijke stem’) om het eigen handelen kritisch te beoordelen. Indien de mens tegen zijn of haar geweten in handelt, worden schuld, spijt of wroeging opgeroepen.

Het geweten bestaat uit twee componenten: het cognitieve vermogen om te kunnen beoordelen wat ‘goed’ en ‘slecht’ is, en het beschikken over de juiste emotionele reacties (gevoelens als schuld, schaamte, spijt, mededogen of medelijden) ten opzichte van het eigen falen in moreel opzicht.

antonfoek.com