Wanneer Hulpmiddelen Denken Vervangen
De Les van de Rekenmachine
eyesonsuriname
Amsterdam, 3 november 2025–We vertellen onszelf graag dat technologie ons helpt om dieper te denken.
Toen de rekenmachine werd ingevoerd, was het idee:
“Laat kinderen rekenmachines gebruiken, zodat ze tijd en ruimte hebben voor hogere wiskunde.”
Related Posts:
Maar dat is niet hoe het is gegaan.
Vandaag zien we overal:
- Leerlingen die een rekenmachine pakken om 2 + 2 uit te rekenen.
- Kassamedewerkers die geen wisselgeld kunnen teruggeven zonder scherm.
- Jongeren die blokkeren bij cijfers op papier.
Niet omdat ze dom zijn.
Maar omdat de basis nooit voldoende is aangeleerd.
We hebben toegestaan dat het hulpmiddel de vaardigheid verving, in plaats van haar te ondersteunen.
Nu staan we op hetzelfde punt met AI.
Als we AI laten antwoorden voordat we hebben leren vragen,
dan verdwijnt het vermogen om kritisch te vragen.
Als we AI de conclusie laten geven voordat we hebben leren begrijpen,
dan verdwijnt het vermogen tot zelfstandig denken.
En dat is gevaarlijker dan elke fout die AI kan maken.
Rekenmachines vervingen rekenen.
AI dreigt oordeel en inzicht te vervangen.
En oordeel is de wortel van:
- autonomie
- verantwoordelijkheid
- menselijkheid
De verdediging tegen deze ontwikkeling is niet technisch.
Ze is cultureel.
In Suriname zouden wij drie dingen kunnen herstellen:
1. Intellectuele Zelfredzaamheid
Eerst leren denken. Dan pas leren AI gebruiken.
2. Handmatige Vaardigheid
Opgaven en gedachten eerst zelf doorlopen — daarna pas controleren met technologie.
3. Bewustzijn van Invloed
Weten dat informatie altijd gevormd wordt — door iemand, ergens, met een bedoeling.
Als een samenleving vergeet hoe ze zelf moet denken,
merkt ze niet meer wanneer ze gestuurd wordt.
En een samenleving die niet merkt dat ze gestuurd wordt,
stuurt zichzelf niet meer.
De vraag is dus niet of AI gevaarlijk is.
De vraag is:
Worden wij nog actief in ons eigen denken — of laten we het over?
eyesonsuriname