De Paradox van het Onderwijs
DEEL III
De Angst voor het Onbekende
Waarom Zelfstandig Denken Bedreigend Voelt
eyesonsuriname
Amsterdam, 15 oktober 2025– Wanneer de leraar in ons voorbeeld vraagt om de zin te herschrijven zonder met “ik” te beginnen, vraagt hij eigenlijk iets veel fundamentelers dan een simpele taalkundige oefening.
Hij vraagt de leerlingen om een stap te zetten in het onbekende, om hun eigen pad te zoeken zonder de zekerheid van een voorgeschreven route. Voor leerlingen die gewend zijn aan duidelijke instructies en juiste antwoorden, voelt dit als de grond die onder hun voeten verdwijnt.
Deze angst manifesteert zich in de fysieke reacties die de leraar waarneemt: het zuigen op het potlood, het hulpeloos naar het plafond staren.
Het zijn uitingen van stress en cognitieve dissonantie.
De leerlingen bevinden zich in een situatie waarvoor hun eerdere training hen niet heeft voorbereid.
Gerelateerde berichten:
Zij hebben geleerd te functioneren als ontvangers van kennis, maar worden nu gevraagd om producenten van ideeën te zijn. Deze rolwisseling is zo fundamenteel dat het tijdelijk hun denkvermogen lijkt te verlammen.
Bovendien speelt de angst voor beoordeling een cruciale rol. In het traditionele onderwijsmodel bestaat er voor elk probleem een correct antwoord, en dat antwoord is bekend bij de leraar.
Wanneer een leerling een fout antwoord geeft, is dat objectief vast te stellen. Maar bij een open opdracht zoals het herschrijven van een zin zijn er talloze mogelijke oplossingen.
Hoe weet een leerling of zijn of haar oplossing “goed” is?
Wat als de leraar een andere oplossing in gedachten had?
Deze onzekerheid is voor veel leerlingen moeilijk te verdragen, vooral wanneer zij hun zelfwaarde hebben leren afleiden van cijfers en beoordelingen.